مدارا کردن
مدارا کردن از سجایای اخلاقی در دین مبین اسلام است.کلید برقراری روابط بهینه خانوادگی واجتماعی است .مدارا نقشی کلیدی در کاهش اضطراب، افسردگی، پرخاشگری و افزایش امید و ایجاد محیطی آرام درخانواده دارد و استحکام خانواده در سایه نرمخویی و سازگاری بستری مناسب برای تربیت و رشد نسلهای سالم و شاداب فراهم میسازد. بعضی از خانوادهها بر اثر کم تحملیِ اعضای آن، دچار پریشانی، اختلاف و اختلال عاطفی و رفتاری میشوند و عدم تعامل افراد در محیط خانواده
، سبب ناسازگاری و ایجاد تنش و ناامنی روانی میشود؛ از این رو تقویت صفت مدارا، در ایجاد روابط خانوادگی سالم، ضروری است و سود بلندمدت برای همه اعضای خانواده دارد.
مدارا از نظر اسلام
مدارا در نظر اسلام به معنای تحمل عقاید و افراد، سعه صدر و رعایت حقوق انسانها میباشد. مدارا یک فضیلت اخلاقی و انسانی و مبتنی بر نگاه هدفدار به هستی و جهان و نگاه مهربانانه به انسان و ملاحظه انسان در ارتباط با مبدأ و معاد در چهارچوب شریعت است.از اثرهای عفو و مدارا، تأثیر آن بر مقوله تربیت است . بیگمان رفتارهای خارجی از بینش اشخاص در مسائل مختلف برمیخیزد؛ از اینرو تلاش برای اصلاح رفتار دیگران، زمانی ثمربخش است که به اصلاح بینش و نگرش آنان منجر شود؛ چرا که صرف تغییر رفتار بر اثر اعمال فشار دیگران یا تقلید، تا زمانی که به تغییر نگرش و در نتیجه، تغییر حالت منتهی نشود، دوام و ثبات نمی یابد و از سوی دیگر، توسّل به خشونت و زور ساختار عقیدتی و فکری اشخاص را دگرگون نمیسازد؛ بنابراین، شیوه صحیح و مؤثّر در این زمینه، بهکارگیری تشویق، رفق و مدارا در روشهای تربیتی است. والدین آگاه با نرمخویی و مدارا از عواطف و احساسات برای تغییر نگرشها و اصلاح رفتار کمک میگیرد.
بنابرابن براي تسهیل مدارا، بـه عنـوان یـک راهکـار سـازگاري، شـناخت عوامـل تقویت آن، ضروري به نظرمیرسد، چرا که تقویـت مـدارا مسـاوي خواهـد بـود بـا تقویت و تحکیم محبت بین همسران که آن نیز موجب پویایی ونشاط خانوادة سالم خواهد شد و نهایتاً هدف از تشکیل خانواده که همان کمال و کامیابی اسـت تحقـق پیدا خواهد کرد .
تقویت مبانی عقیدتی،
توجـه بـه منـافع بلند مدت خانواده،
تمرین و مراقبـت،
درك متقابـل همسـران،
تغافـل وتجاهـل، بـه عنوان مهمترین عوامل تقویت مدارا اشاره کرد.
توجه به منافع بلند مدت مدارا
توجه به منافع بلند مدت در خانواده، از مواردي است که میتواند انگیزة همسران را جهت تقویت مدارا افزایش دهد. بیتردید کسی که به خود یادآور شود، تنهـا چنـد لحظه تحمل و نرمی نشان دادن در برابر برخورد و رفتارهاي نادرست همسر و دیگـر اعضاي خانواده، علاوه بر این که آتش خشم را خاموش میکند و موجب رضـایت خداوند میشود، بـه راحتی و با انگیزهاي قوي میتواند در برابر ناملایمات زندگی از خـود نـرمش نشـان داده و از بهرههاي مـادي و معنـوي مـدارا اسـتفاده کنـد ومشمول خیر کثیر گردد.
مصادیق خیر کثیر
فرزندان صالح و با لیاقت و ارزشمنـد است. (مکـارم شـیرازي، ،1386 ج،3 321) ممکن هست. همسر از جهاتی براي انسان ناخوشایند باشد، ولی خـداي علـیم خیـر دنیا و آخرت را از طریق نسلی شایسته نصیب او نماید..
اوج گرفتن و تعالی معنوي
کسی که با خانواده مدارا کند از توفیقات الهی بهرهمند خواهد شد، در غیر این صورت از این مقامات محروم میگردد. حضرت رسول اکرم میفرمایند: «مـن حـرم مـداراة النّاسِ فَقَد حرم التَّوفیق» (احسانبخش، ،1371 ج،6 40)؛ هـر کـه محـروم از مـدارا کردن با مردم باشد محروم توفیق است.
امام صادق میفرمایند: «گروهی از قریش با مردم کم سازگاري کردند و از قریش رانده شدند، در صورتی که به خدا سوگند از نظر خانوادگی عیبی نداشتند، و گروهی از قریش با مردم خوشرفتاري نمودند وبـه خانـدان عـالی و بلنـد پیوسـتند..
در صورتی که هر یک از همسران از جانـب دیگـري مـورد آزار و اذیـت قـرار بگیرد و او با مدارا و نرمخویی، این گرفتاري را تحمل کنـد، بـیتردیـد بـه مقامـات معنوي خواهد رسید.
خیر و برکت در زندگی
یکی دیگر از منافع مدارا، خیر و برکت در زندگی است. حضرت رسول اکـرم (ص) میفرماینـد: «الرِّفـقُ یمـن و الخُـرقُ شُـوم» (کلینـی،1382 ج 3 185)رفق و مدارا، برکت و خشونت بیبرکتی و شومی است و هر که از نرمی محـروم شـد از خیـر محروم گشت. افزایش روزی از برکات مدارا و رفق در زندگی میباشد.در منابع اسلامی علاوه بر کار و فعالیت مدارا به عنوان عامل تاثیرگذار در افزایش روزی معرفی شده است.
تغافل و تجاهل
بر هر عاقلی واجب است که نهایت از بـدخلقی احتـراز نمایـد و هـر کـاري کـه میخواهد انجام دهد یا هر سخنی که میخواهد بگوید ابتدا دربارة آن فکر کرده، و خود را محافظت نماید که غفلت وبدخویی از او صادر نشود (نراقی ، ،1388 245)
.تغافل و تجاهل در قرآن و روایات
با توجه به حدیثی از امام علی که میفرمایند: «إِنَّ العاقلَ نصـفُه احتمال نصـفه تَغافُـلٌ» (محمـدي ري شـهري، ،1386 ج،8عما یعلَـم) ـدشتی، ،1386 حکمت ،222 483)؛ خود را به بیخبري نمایاندن و چشم پوشـی، از بهتـرین کارهاي بزرگواران است.
تجاهل نیز زمینۀ خوش خلقی بین همسران را ایجاد میکند، با ایـن کـه آدمـی از خطا و اشتباه همسر و فرزندش آگاه است، ولی به طور عمد با فکر وتدبیر، خـود را به جهل میسازد و در نهایت بردباري و شکیبایی، صبر پیشه میکند وبـا مـداراي بـا همسرش آرامش خانواده را تضمین مینماید.
مدارا و سازگاری در آیات و روایات مورد تاکید قرار گرفته است و مدارا با مردم نیمی از ایمان شمرده شده است. علاوه بر اینکه سعادت و سلامت خانواده و جامعه را به همراه خواهد داشت با عث برکات فراوانی در زندگی میشود که از جمله اینکه باعث افزایش روزی داشتن فرزندان صالح و رسیدن فرد به مقامات معنوی میشود. تغافل و تجاهل نشانه عاقل بودن فرد هست وهرچه فرد عاقلتر باشد در روابط خانوادگی و تربیت فرزند از موفقیت بیشتری برخوردار هست.
